ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Η προσπάθεια να αποτραπεί το ενδεχόμενο μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, συνετέλεσε από αρχαιοτάτων χρόνων στην χρήση διαφόρων μεθόδων και υλικών «αντισύλληψης».

Η αρχαιότερη αναπαράσταση χρήσης προφυλακτικού από άνδρα κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής χρονολογείται περίπου δώδεκα με δεκαπέντε χιλιάδες χρόνια πριν σε σπήλαιο στη Γαλλία. Το αρχαιότερο προφυλακτικό που έχει βρεθεί είναι του 17ου αιώνα, κατασκευασμένο από εντόσθια ζώου στο κάστρο του Dudley στην Αγγλία. Οι ιστορικοί εκτιμούν ότι χρησιμοποιείτο κυρίως ως ασπίδα από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα από τους στρατιώτες.

Η πρώτη μεγάλη έρευνα για τη χρήση προφυλακτικών τοποθετείται το 15ο αιώνα, όταν ο ιταλός Gabrielle Fallopius φέρεται να δημιούργησε ένα προϊόν από λινό ύφασμα το οποίο δοκίμασε σε πάνω από 1.000 άνδρες προκειμένου να επιτύχει προστασία από τη σύφιλη.

Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια για το πώς το προφυλακτικό πήρε το όνομά του. Μπορεί να προέρχεται από το Condus, το δοχείο στα λατινικά. Ή μπορεί να έχει πάρει το όνομά του από τον παθολόγο του Καρόλου ΙΙ της Αγγλίας, το Δρ Condom ή Quondam, ο οποίος έκανε για τον βασιλιά του, θήκες από ζωϊκό έντερο. 

ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Το 2000 πραγματοποιήθηκε σύνοδος μεταξύ τεσσάρων κυβερνητικών φορέων στις Η.Π.Α.-F.D.A., N.I.H., Centers for disease control and prevention, U.S. Agency for International Development- με στόχο τη στοιχειοθέτηση της αποδεδειγμένης ικανότητας της χρήσης προφυλακτικού στην πρόληψη σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών (STDs). Η παραπάνω σύνοδος κατάληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση προφυλακτικού μειώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης, τον κίνδυνο για HIV λοίμωξη, και στους άνδρες για γονόρροια.

«Η απουσία συγκεκριμένων συμπερασμάτων αντανακλά την ανεπάρκεια επαρκών αποδείξεων και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως επιχείρημα επάρκειας ή ανεπάρκειας των προφυλακτικών ως προς την πρόληψη και άλλων STDs εκτός από τις προαναφερόμενες» κατέληξε εμφατικά η παραπάνω σύνοδος.

Το 2001 με βάση το νόμο 106-554 που τίθεται σε εφαρμογή πρέπει ο FDA να ελέγξει και να τροποποιήσει τις ετικέτες των προφυλακτικών με βάση την αποτελεσματικότητά τους ως προς την πρόληψη του HPV μεταξύ των άλλων STDs.
Η ποσοτικοποίηση της προστασίας που παρέχει η χρήση προφυλακτικού απέναντι σε μια συγκεκριμένη σεξουαλικώς μεταδιδόμενη ασθένεια θεωρείται αδύνατη, λόγω του ότι:

• είναι αδύνατος ο έλεγχος της συστηματικής και ορθής χρήσης του προφυλακτικού.
• η ικανότητα μετάδοσης μιας νόσου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες
• ο έλεγχος νόσων για τις οποίες εφαρμόζεται ήδη αποδεδειγμένα αποτελεσματική θεραπεία θεωρείται ανήθικος.
• ο κίνδυνος έκθεσης μεταξύ ατόμων με διαφορετική σεξουαλική συμπεριφορά διαφέρει.

Παρά την ένδεια αποδείξεων ως προς την προστασία που παρέχει η χρήση προφυλακτικού, η εμπειρία που προκύπτει από την καθημέρα πράξη υποδεικνύει ότι μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης των περισσότερων σεξουαλικώς μεταδιδόμενων ασθενειών.

Σήμερα υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι η χρήση προφυλακτικού προστατεύει αποτελεσματικά από τη μετάδοση HIV, γονόρροιας, χλαμυδιακών λοιμώξεων και απλού έρπητα.

HPV ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟΥ

Πολλές μελέτες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η χρήση προφυλακτικού δεν μειώνει τον κίνδυνο μετάδοσης HPV λοίμωξης, αναγκάζοντας τον FDA σε τροποποίηση της ετικέτας ενδείξεων των προφυλακτικών. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες δεν ήταν κατάλληλα σχεδιασμένες για την ακριβή και αντικειμενική εκτίμηση της χρήσης προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της επαφής.

Οι Winer και συνεργάτες πραγματοποίησαν έρευνα σε 82 γυναίκες-φοιτήτριες που είχαν την πρώτη τους σεξουαλική επαφή είτε κατά τη διάρκεια της έρευνας είτε 2 εβδομάδες πριν από την έναρξή της. Η σεξουαλική συμπεριφορά των υπό μελέτη γυναικών καταγραφόταν σε ηλεκτρονικό ημερολόγιο κάθε δύο εβδομάδες. Η μελέτη αυτή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μεταξύ σεξουαλικώς ενεργών γυναικών, η συστηματική χρήση προφυλακτικού από τους συντρόφους τους μειώνει τον κίνδυνο έκθεσης σε αιδοιοκολπική ή τραχηλική HPV λοίμωξη. (Rachel L. Winer et al, n engl j med 354;25, june 22, 2006)

Η ασφάλεια που προκύπτει στη συνείδηση του κοινού από τη χρήση προφυλακτικού μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο έκθεσης, αντισταθμίζοντας με αυτό τον τρόπο τον κίνδυνο μετάδοσης των STDs.
Μια ανασκόπηση 174 σχετικών βιβλιογραφικών αναφορών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση προφυλακτικού δεν μεταβάλλει τη σεξουαλική συμπεριφορά. (Smoak ND, J Acquir Immune Defic Syndr ,2006;41:374-84.)

Πρέπει λοιπόν να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο που προωθείται η χρήση προφυλακτικού, έτσι ώστε να μην δίνεται ψευδής αίσθηση ασφάλειας. Είναι απαραίτητο να συνειδητοποιήσει ο κόσμος ότι το προφυλακτικό δεν εξασφαλίζει απόλυτα ασφαλή σεξουαλική επαφή, αλλά ασφαλέστερη.

Η προώθηση της χρήσης προφυλακτικού πρέπει να αποτελεί μέρος μιας πιο αποτελεσματικής και συντονισμένης προσπάθειας ενημέρωσης για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης των STDs.

ΣΩΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟΥ

• Το προφυλακτικό πρέπει να είναι κατασκευασμένο από λάτεξ ή πολυουρεθάνη για άτομα με αλλεργία στο λάτεξ. Προφυλακτικά κατασκευασμένα από άλλα υλικά δεν είναι ασφαλή για την πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδισόμενων νοσημάτων.
• Στη συσκευασία πρέπει να αναγράφεται ότι προστατεύουν από τα STD’s. Αν αυτό δεν αναγράφεται σαφώς, μπορεί να μην έχουν περάσει τους απαραίτητους ελέγχους, ανεξάρτητα από το κόστος τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

•Άτομα χωρίς προγαμιαίες σχέσεις καθώς και μονογαμικά άτομα έχουν λιγότερες πιθανότητες για STDs.
•Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο για STDs σε σεξουαλικώς ενεργά άτομα.
•Το προφυλακτικό λειτουργεί σωστά μόνο και εάν χρησιμοποιείται ορθά και συστηματικά.
•Η χρήση προφυλακτικού είναι μόνο μία από τις υπό ανάπτυξη και εξέλιξη μεθόδους πρόληψης των STDs.
•Όταν χρησιμοποιείται ορθά και συστηματικά μειώνει την πιθανότητα ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.